LAS

Las:

• to zbiorowisko roślinne, w którym obok siebie występują drzewa, krzewy i rośliny zielne ułożone warstwowo (czyli piętrowo)

Warstwy lasu:

W lesie rośliny są rozmieszczone warstwowo.

• ściółka - zajmuje dno lasu, tworzą ją obumarłe liście (opadłe na ziemię), gałązki, fragmenty roślin (zaschnięte rośliny), pióra ptaków, sierść ssaków, odchody zwierzęce i obumarłe szczątki różnych organizmów, inna ściółka jest w lesie liściastym (tu tworzą ją głównie liście opadłe jesienią z drzew), i inna w lesie iglastym (tu tworzą ją m.in. igły)
  
  - jest wilgotna (więcej wilgoci jest w lesie liściastym niż w iglastym)
  - jest najchłodniejszym miejscem w lesie
  - nie dociera do niej słońce, ponieważ większość promieniowania słonecznego pochłaniają liście dębów, garbów czy buków. Liście te tworzą także osłonę przed parowaniem wody
  
  - żyje w niej wiele organizmów, np. dżdżownice, owady i ich larwy, mrówki, ślimaki, nicienie (mają nitkowaty kształt)

• runo leśne - najniższa warstwa lasu, tworzą ją grzyby, mchy, trawy, krzewinki i rośliny zielne, warstwa runa w lesie liściastym jest uboższa niż w iglastym
  
  - jest tam dosyć wilgotno, zacisznie (ponieważ drzewa osłaniają runo przed wiatrem),
  - dociera tu najmniej światła (ilość docierającego światła zależy od pory roku i typu lasu)
  
  - zwierzęta: sarny, dziki, jelenie, lisy, inne to: mrówki, ślimaki, jaszczurki, żaby, myszy
  
  RUNO W LESIE LIŚCIASTYM:
  
  - rośliny pojawiają się wczesną wiosną, gdy drzewa nie mają jeszcze liści, wówczas przez korony drzew dociera wystarczająca ilość światła, dzięki czemu gleba jest odpowiednio nagrzana, rośliny kwitną, wydają nasiona, a następnie zamierają
  - rośliny: zawilce, konwalie, przebiśniegi, ziarnopłony, przylaszczki, mchy, inne rośliny cieniolubne,
  - las zmienia się o każdej porze roku, jesienią dominują różne odcienie żółci, czerwieni i brązu
  
  RUNO W LESIE IGLASTYM:
  - rośliny: mchy, borówki, wrzosy, borowiki
  - las przez cały rok jest zielony
• podszyt - kolejna warstwa lasu
  
  las liściasty: podszyt tworzą: młode drzewa oraz krzewy, np. kalina, jeżyna, malina, leszczyna, głóg, dziki bez, kruszyna
  
  las iglasty: można tu spotkać jałowiec
  
  zwierzęta: w gałęziach ptaki wiją gniazda, między gałązkami krzewów pająki rozpinają sieci
• korony drzew - najwyższa warstwa lasu
  
  las liściasty: warstwę tę tworzą dęby, buki, graby, brzozy
  
  las iglasty: świerki, sosny, jodły, modrzewie
  
  las mieszany: drzewa iglaste i liściaste
  
  zwierzęta: wiewiórki, kuny, ptaki, np. sikorki, sowy, dzięcioły, jastrzębie, zięby

Przystosowanie roślin do życia w lesie:  

czosnaczek (ma długą łodygę, mierzącą ponad metr, znajdują się na niej liście o różnej długości ogonków - od dłuższych do krótkich - dzięki temu liście nie zasłaniają się i każdy może otrzymać odpowiednią ilość światła)

bluszcz (wspina się wysoko po pniach drzew, aby zdobyć jak najwięcej światła, liście bluszczu ułożone są dachówkowato, dzięki temu do każdego z nich dociera światło)

paprocie (narecznica samcza i orlica pospolita mają podzielone blaszki liściowe - zwiększa to ich powierzchnię, przez którą mogą pobierać światło)

drzewa - (osiągają duże wysokości, dzięki czemu ich korony mają stały dostęp do światła (są dobrze oświetlone), w gęstych lasach drzewa mają cieńsze pnie i są wyższe niż w lasach mniej gęstych)

wysokie rośliny - muszą mieć silny system korzeniowy, większość drzew ma korzenie głęboko sięgające w glebę, aby mieć stały dostęp do odpowiedniej ilości wody

Przystosowanie zwierząt do życia w lesie:

- zwierzęta mają charakterystyczne ubarwienie (barwy ochronne): brunatne, brązowe lub szare, urozmaicone cętkami

cętkowata sierść - dzięki nim zwierzęta wtapiają się w otoczenie, np. sarny

brunatne umaszczenie - przypomina kolorem podłoże, dzięki czemu zwierzęta mogą skutecznie ukrywać się przed ludźmi i drapieżnikami, np. dzik

Zwierzęta żyjące w najwyższej warstwie lasu, np. wiewiórki, ptaki:

- odpowiednia budowa ciała: długie ostre pazury, puszysty ogon, np. wiewiórka

długie ostre pazurki - dzięki nim zwierzęta przytrzymują się korony drzew, np. ptaki

Zwierzęta żyjące w runie leśnymi między krzewami, np. sarny, lisy, łosie, rysie, wilki, dziki

- długie smukłe nogi - dzięki nim zwierzęta mogą łatwo przeskoczyć napotkane przeszkody, np. sarna, lis

- rozsuwalne racice - dzięki nim zwierzęta mogą poruszać się po grząskim terenie, np. łoś

- doskonała orientacja: wyostrzone, świetnie rozwinięte zmysły, takie jak słuch, wzrok i węch

- doskonały słuch - pozwala zwierzętom usłyszeć najcichszy trzask, lub skradające się wilki

- doskonała koordynacja ruchowa, umiejętność szybkiego biegania: pozwala na szybką zmianę kierunku, gdy zwierzę ucieka lub goni

- życie w stadach - ułatwia zdobywanie pożywienia lub zauważenie niebezpieczeństwa, ułatwia również polowanie, w stadach żyją, np. dziki, wilki, sarny

sarna - ma doskonały słuch (może usłyszeć skradające się wilki) oraz długie smukłe nogi (dzięki którym może wykonywać długie susy i uciec przed drapieżnikiem), małe sarny mają cętkowaną sierść (dzięki niej mogą wtapiać się w otoczenie)

ryś - ma doskonały wzrok, długie ostre pazury (może wspinać się po drzewach) oraz cętki na sierści (dzięki nim może zamaskować się między gałązkami drzew)

lis - ma doskonały słuch, (dzięki trójkątnym uszom i licznym włosom znajdującym się wewnątrz jego uszu - lis odbiera bardzo dużą ilość dźwięków, porusza on uszami, aby zlokalizować miejsce, z którego dochodzi dźwięk)

wiewiórka - puszysty ogon (dzięki niemu zachowuje równowagę, ogon działa jak ster), silne i dłuższe tylne nogi (dzięki nim może mocno się odbić i wykonać kilkumetrowy skok na drzewo), długie, ostre pazury (dzięki nim przytrzymuje się kory drzew)

dzik - brunatne umaszczenie (dzięki niemu może się ukryć przed drapieżnikami), racice dzika są tak zbudowane, że gdy chodzi po twardym podłożu, dotykają go tylko dwie największe, a gdy porusza się po mchu, dotykają go jeszcze dwie mniejsze raciczki (dzięki temu stopa dzika przylega do podłoża większą powierzchnią i zwierzę się nie zapada)

łoś - rozsuwalne racice (dzięki nim łoś może poruszać się po grząskim terenie, np. po bagnach i śniegu)

dzięcioł zielony - ma bardzo ostre pazury (dzięki nim świetnie porusza się po pionowych pniach) oraz przeciwstawne palce (dwa są skierowane w przód, a dwa w tył), sztywne lotki w ogonie (dzięki temu utrzymuje równowagę podczas poruszania się po pniu), długi dziób oraz długi, pokryty lepką substancją język (dzięki nim dzięcioł może łatwo wydobyć owady (korniki) spod kory)

wilk - żyje w stadzie, zwykle stado ma swojego przewodnika, wilkom przewodzi - wadera - najsilniejsza samica oraz jej towarzysz - basior

Źródło: J. Buniowska, E. Frąckowiak, E. Gęca, P. Jeruszka, Przyroda z klasą. Podręcznik dla klasy 4 Szkoły Podstawowej, Wyd. LektorKlett, Poznań 2012, str. 175-180, 184-186.